ولادت
شیخ ابو القاسم، جعفر بن محمد بن جعفر بن موسى بن مسرور بن قولویه قمى، از
برجستهترین چهرههاى راویان شیعه در قرن چهارم هجرى است.
وى یکى از بهترین شاگردان محمد بن یعقوب کلینى و از برجستهترین مشایخ شیخ مفید به
شمار مىآید.
دوران کودکى
جعفر در شهر قم، شهر شیفتگان خاندان رسالت و در خانوادهاى اهل علم و تقوا چشم به
دنیا گشود. او از همان کودکى مهر به محمد و آل محمد را از خانواده خود آموخت و به
فراگیرى علم و دانش در محضر درس پدر و برادرش که از راویان بزرگ شیعه به شمار
مىآمدند مشغول گشت.
او در محضر بسیارى از بزرگان شیعه شاگردى کرد تا خود نیز یکى از چهرههاى درخشان
علم و فقاهت گردید.
شخصیت
جعفر بن محمد بن قولویه از بارزترین چهرههاى علمى دوران خود بوده و روایات او در
طول هزار سال پیوسته در مجموعههاى روایى بزرگ شیعه نقل شده و به آن استناد مىشود.
علما و فقهاى شیعه براى او احترام خاصى قائلند و توثیق بسیارى از روات شیعه به
دلیل روایت او از آنها است.
شیخ مفید از دریاى علم او بهرههاى فراوان برده و او را بسیار ستوده است.
سفر به مصر
او سفرى به کشور مصر داشت و از محضر درس علماى آنجا مانند: ابو الفضل محمد بن احمد
بن ابراهیم جعفى صابونى مصرى نیز بهره برد.
سخن نجاشى
نجاشى، یکى از بزرگترین روات شیعه درباره ایشان مىگوید:« هر زیبایى و علمى که
مردم را با آن وصف نمایى، برتر از آن را در جعفر بن محمد بن قولویه خواهى یافت.»
کلام شیخ طوسى
شیخ الطائفة، شیخ طوسى در کتاب فهرست درباره او چنین مىگوید:« ابو القاسم، جعفر
بن محمد بن قولویه قمى، شخصیتى مورد اطمینان و داراى تألیفاتى فراوان، به تعداد
ابواب فقه، مىباشد.»
بیان ابن طاووس
سید ابن طاووس درباره ایشان مىفرماید:« وى راوى راستگویى است و همه اتفاق بر
امانت او دارند.»
اساتید
او از محضر شخصیتهاى فراوانى استفاده نموده از جمله:
1- پدر بزرگوارش، محمد بن جعفر بن قولویه
2- برادرش على بن محمد بن جعفر بن قولویه
3- محمد بن یعقوب کلینى
4- محمد بن حسن صفار
5- ابن بابویه، پدر شیخ صدوق
6- محمد بن جعفر زرارى
7- محمد بن حسن بن ولید
8- محمد بن حسن بن على بن مهزیار
9- محمد بن عبد الله حِمیَرى
10- محمد بن حسن جوهرى
11- محمد بن احمد مصرى
شاگردان
شخصیتهاى فراوانى نیز از محضر او بهره بردهاند مانند:
1- شیخ مفید
2- حسین بن عبید الله غضائرى
3- احمد بن عبدون
4- تلعکبرى
5- ابن عزور
6- محمد بن سلیم صابونى
تألیفات
ابن قولویه داراى تألیفات فراوانى است مانند:
1- کامل الزیارات که مشهورترین تألیف وى مىباشد.
2- مداواة الجسد
3- الصلاة
4- الجمعة و الجماعة
5- قیام اللیل
6- الرضاع
7- الصداق
8- الأضاحی
وفات
سرانجام ابن قولویه پس از عمرى خدمت به معارف اهل بیت علیهم السلام در سال 367
هجرى چشم از این دنیا فرو بست و به دیار باقى شتافت.