ولادت‏
 محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى، مشهور به« شیخ صدوق»، در سال 305 هجرى قمرى،
در خاندان علم و تقوى، در شهر قم دیده به جهان گشود.( سالهاى 306 و 307 نیز براى
ولادت شیخ ذکر شده است)
 ولادت صدوق از زبان شیخ طوسى:
 شیخ طوسى جریان ولادت وى را چنین نقل نموده: على بن بابویه با دختر عموى خود
ازدواج کرده بود, ولى از او فرزندى به دنیا نیامد. او در نامه‏اى از حضور شیخ ابو
القاسم، حسین بن روح تقاضا کرد تا از محضر حضرت بقیة الله عجل الله تعالى فرجه
بخواهد براى او دعا کند تا خداوند اولاد صالح و فقیه به او عطا نماید.
 پس از گذشت مدتى از ناحیه آن حضرت این گونه جواب رسید:« تو از این همسرت صاحب
فرزند نخواهى شد, ولى به زودى کنیزى دیلمیه نصیب تو مى‏شود که از او داراى دو پسر
فقیه خواهى گشت.»
 شیخ صدوق نیز، جریان ولادت خود را که با تقاضاى کتبى پدرش از محضر امام زمان عجل
الله تعالى فرجه و دعاى آن حضرت بوده، در کتاب کمال الدین به صورت حدیث آورده و
مى‏افزاید:
 هرگاه ابو جعفر محمد بن على الاسود مرا مى‏دید که براى فرا گرفتن علم و دانش به
محضر استاد مى‏روم به من مى‏فرمود:« این میل و اشتیاق به علم و دانش که در تو وجود
دارد مایه شگفتى نیست, زیرا تو به دعاى امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشریف متولد
شده‏اى.
خاندان‏
 پدر بزرگوارش، على بن حسین بن بابویه قمى، از برجسته‏ترین علما و فقهاى بزرگ زمان
خود بود. در آن روزگار، با آنکه عالمان و محدثان بسیارى در قم مى‏زیستند، پرچم
هدایت و مرجعیت فتوا بر دوش این عالم عابد و محدث زاهد و صاحب کرامات، یعنى على بن
بابویه( پدر شیخ صدوق) بوده است.
 او دکه‏اى کوچک در بازار قم داشت که از راه کسب و تجارت و در نهایت زهد و عفاف،
امرار معاش مى‏کرد و ساعاتى از روز را نیز در منزل خود به تدریس و تبلیغ احکام و
نقل روایات مى‏پرداخت.
شخصیت علمى‏
 شیخ صدوق از بزرگترین شخصیت‏هاى جهان اسلام و از برجسته‏ترین چهره‏هاى درخشان علم
و فضیلت است.
 او که نزدیک به عصر ائمه علیهم السلام مى‏زیست، با جمع‏آورى روایات اهل بیت علیهم
السلام و تالیف کتاب‏هاى نفیس و با ارزش، خدمات ارزنده و کم‏نظیرى به اسلام و تشیع
کرد.
 شیخ صدوق بیش از بیست سال از دوران پر برکت حیات پدر را درک کرد و در این مدت از
محضر پدر و سایر علماى قم کسب علم و حکمت کرد.
 او در سن 22 یا 23 سالگى بود که پدر بزرگوارش دار فانى را وداع کرد. از آن پس
وظیفه سنگین نشر احادیث آل محمد صلى الله علیهم اجمعین و هدایت امت به عهده وى قرار
گرفت و دوران جدیدى از زندگى او آغاز گردید.
سخن بزرگان‏
 شیخ طوسى در معرفى شیخ صدوق مى‏گوید:
« او دانشمندى جلیل القدر و حافظ احادیث بود. از احوال رجال، کاملا آگاه و در سلسله
احادیث، نقادى عالى مقام به شمار مى‏آمد. بین بزرگان قم، از نظر حفظ احادیث و کثرت
معلومات مانند نداشت و در حدود سیصد اثر تالیفى از خود به یادگار گذاشته است.»
 رجالى کبیر، نجاشى، چنین مى‏نویسد:
« ابو جعفر( شیخ صدوق) ساکن رى، فقیه و چهره برجسته شیعه در خراسان است، او به
بغداد نیز وارد شد و با این که در سن جوانى بود همه بزرگان شیعه از او استماع حدیث
مى‏کردند.»
 علامه بحرانى مى‏گوید:
« جمعى از اصحاب ما، از جمله علامه در« مختلف»، شهید در« شرح ارشاد» و سید محقق
داماد، روایات مرسله صدوق را صحیح مى‏دانند و به آنها عمل مى کنند, زیرا همان گونه
که روایات مرسله ابن ابى عمیر پذیرفته شده، روایات مرسله صدوق هم مورد قبول واقع
شده است.»
اساتید
 1- پدر بزرگوارش على بن حسین بن موسى بن بابویه قمى‏
 2- محمد بن حسن بن احمد بن ولید
 3- حمزة بن محمد بن احمد بن جعفر بن محمد بن زید بن على علیه السلام‏
 4- ابو الحسن، محمد بن قاسم‏
 5- ابو محمد، قاسم بن محمد استرآبادى‏
 6- ابو محمد، عبدوس بن على بن عباس گرگانى‏
 7- محمد بن على استرآبادى‏
شاگردان‏
 1- برادرش حسین بن على بن موسى بن بابویه قمى‏
 2- شیخ مفید
 3- شیخ ثقة الدین حسن بن حسین بن على بن موسى بن بابویه، برادرزاده صدوق‏
 4- على بن احمد بن عباس، پدر شیخ نجاشى‏
 5- ابو القاسم، على بن محمد بن على خزاز
 6- ابن غضائرى، ابو عبدالله، حسین بن عبید الله بن ابراهیم‏
 7- شیخ جلیل، ابو الحسن، جعفر بن حسین حسکه قمى، استاد شیخ طوسى‏
 8- شیخ ابو جعفر، محمد بن احمد بن عباس بن فاخر دوریستى، معاصر شیخ طوسى‏
 9- ابو زکریا، محمد بن سلیمان حمرانى‏
 10- شیخ ابو البرکات، على بن حسن خوزى‏
تالیفات‏
 تالیفات فراوان و گوناگون وى در علوم و فنون مختلف اسلامى، هر کدام گوهرى تابناک و
گنجینه‏اى پایان ناپذیر است که هم اکنون نیز با گذشت بیش از یک هزار سال از تاریخ
تالیف آنها، به جاى فرسودگى و بى‏رونقى، روز به روز بر ارزش و اعتبار آن افزوده شده
و جایگاهى بس رفیع و والا یافته‏اند و در صدر قفسه کتابخانه‏ها و در سینه فقها و
دانشمندان جاى دارند.
 از جمله تألیفات ایشان است:
 1- من لا یحضره الفقیه‏
 2- مدینة العلم‏
 3- کمال الدین و تمام النعمة
 4- التوحید
 5- الخصال‏
 6- معانی الأخبار
 7- عیون أخبار الرضا علیه السلام‏
 8- الأمالی‏
 9- المقنع فی الفقه‏
 10- الهدایة بالخیر
وفات‏
 این عالم بزرگ و آخرین بازمانده خاندان صدوق، پس از عمرى طولانى و پر برکت در سال
381 هجرى دیده از جهان فانى فرو بست و به سراى باقى شتافت.